"Met de biologische en fairtrade-keurmerken willen bedrijven mensen gewoon oplichten." "Het is allemaal marketing," en "de extra kosten komen toch nooit bij de kleine boeren terecht." Klinkt dit bekend? Vast wel.

Mensen kijken graag kritisch naar systemen die verandering afdwingen. Heb je gelijk, of is fairtradekoffie echt eerlijk? De indrukwekkende 6,7 procent van de koffie die in 2019 in Duitsland eerlijk werd verhandeld, spreekt boekdelen, maar laat ook zien dat er nog ruimte is voor verbetering.

In de volgende tekst gaan we dieper in op fairtradekoffie. We bespreken ook de doelen en visies van het Fairtradekeurmerk en waarom het de moeite waard is om te kiezen voor fairtradeproducten.

Wat betekent Fair Trade-koffie?

Als je je al eens verdiept hebt in de koffie-industrie, weet je vast wel waar de term 'fair' op slaat. De herkomst van een van 's werelds belangrijkste economische goederen gaat helaas ook gepaard met slechte arbeidsomstandigheden en milieuonvriendelijke landbouwmethoden. Een bittere nasmaak voor mensen die niet alleen willen genieten van hun dagelijkse kopje koffie, maar zich als consument ook ten volle bewust zijn van hun verantwoordelijkheid ten opzichte van het milieu en de mensheid.

Zo ziet het bewerken van koffievelden eruit.

Fair Trade streeft er daarom naar dat de productie en handel van grondstoffen voldoen aan minimumnormen die gebaseerd zijn op de drie essentiële pijlers van duurzaamheid:

• Ecologische impact
• Economische impact
• Maatschappelijke impact

De criteria voor een kwaliteitskeurmerk dat eerlijke koffieproductie erkent, kunnen divers zijn. Vaak vereisen ze niet alleen betere arbeidsomstandigheden voor werknemers op de plantages, maar wordt er ook rekening gehouden met duurzaamheidsaspecten. Voorbeelden hiervan zijn het vermijden van pesticiden of het zuinig omgaan met waardevolle hulpbronnen zoals water en energie.

Producenten zouden een hogere en stabielere prijs moeten krijgen voor eerlijk geproduceerde producten en een beter inkomen moeten kunnen verdienen met hun werk. In ruil daarvoor ontvangen consumenten koffie die vrij is van pesticiden of andere chemicaliën.

Maar in hoeverre kunnen wij als koffiedrinkers nu echt het verschil maken?

Is Fair Trade-koffie echt eerlijk?

Wanneer problemen te ver weg lijken en geen directe impact hebben op ons dagelijks leven, neemt ons verantwoordelijkheidsgevoel af. Dit is een fundamentele uitdaging waar de mens altijd al mee geworsteld heeft. Dit fenomeen is terug te zien in zowel klimaatverandering als consumentengedrag.

“Maakt het echt verschil of ik fairtradekoffie drink?”

Het Fairtradekoffiekeurmerk strijdt in feite op twee fronten. Enerzijds zijn er de idealen die wij als consumenten koesteren bij de term "eerlijk". Anderzijds zijn er de werkelijke omstandigheden van de kleine boeren op de plantages, voor wie elke cent telt. Veel consumenten verwachten dat de ene euro die ze meer betalen voor hun Fairtradekoffie volledig naar de kleine boeren gaat. Helaas is dat niet het geval, wat vaak tot kritiek leidt. Maar is deze kritiek wel terecht?

Kritiek of misverstand over ontwikkelingswerk?

In werkelijkheid is een "verwatering" van subsidies in de toeleveringsketen een volkomen natuurlijk verschijnsel. Veel werkstappen en middelen brengen kosten met zich mee. Bijvoorbeeld het opleiden van plantagemedewerkers of alternatieve gereedschappen voor kleine boeren. Hetzelfde geldt voor gegarandeerde minimumprijzen die koffiehandelaren moeten betalen om boeren een eerlijk loon te garanderen. Dit is de reden waarom slechts een deel van de prijsverhoging die wij als klant betalen, aan de boeren kan worden doorberekend. Voor hen vormt de extra inkomsten uit fairtradeproducten echter een aanzienlijk deel van hun levensonderhoud, ook al worden niet alle extra verkopen aan hen doorgegeven.

We mogen dus niet toestaan ​​dat het verschil tussen onze ideeën over perfecte ondersteuning voor koffieboeren en wat er daadwerkelijk uit de toeleveringsketen komt, onze hulp minder waardevol maakt.

Wereldwijd worden er dagelijks 2,5 miljard kopjes koffie gedronken – een gigantische hoeveelheid. De Duitse Koffiebond schat dat ongeveer 25 miljoen mensen hun brood verdienen met de koffieteelt. Dus, in tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, kunnen wij als consument een enorme bijdrage leveren aan de verbetering van de levensomstandigheden van kleinschalige boeren.

Fairtradekoffie smaakt nog beter.

Als meer eerlijkheid de levens- en arbeidsomstandigheden van slechts een paar boeren verbetert, heeft onze keuze voor fairtradekoffie zich allang uitbetaald. We willen echter de zekerheid dat we als consument niet in een marketingcampagne trappen, maar daadwerkelijk het verschil maken met onze productkeuzes. Die zekerheid krijgen we meestal door transparante normen.

Hoe worden deze normen geverifieerd?

Alles hangt af van het vertrouwen in een keurmerk. Als op de verpakking staat dat we mens en milieu steunen door onze favoriete drank te drinken, dan moet dat ook wel kloppen.

Om deze reden stellen certificeringsinstellingen onafhankelijke controle-instanties in om de duurzaamheid en eerlijkheid van producten te controleren. De controle-instantie voor het toekennen van het Fairtrade-keurmerk is certificeringsbedrijf FLOCERT . Zij voert regelmatig en ter plaatse controles uit om de naleving van de vastgestelde normen van Fairtrade zelf te waarborgen. Transparantie staat hierbij voorop, daarom zijn de voorwaarden te allen tijde toegankelijk. Hieronder vindt u er enkele:

• Fairtrade-standaard voor kleine boerenorganisaties
• Fairtrade-standaard voor loontrekkende werknemers
• Verklaring over het gebruik van pesticiden onder Fairtrade-voorwaarden
• Fairtrade Trader Standaard

Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar het verbod op kinderarbeid, democratische structuren binnen organisaties, gereguleerde arbeidsomstandigheden en een eerlijke beloning van werknemers.

Eerlijke handel vergt veel inspanning, wat onvermijdelijk een andere vraag oproept:

Zou “eerlijke handel” werken zonder keurmerk?

In principe zijn er zeker producenten en retailers die ervoor zorgen dat duurzaamheid in de hele waardeketen wordt nageleefd, zelfs zonder aan de criteria van een keurmerk te hoeven voldoen. Als consument hebben we zelden de mogelijkheid om in detail te begrijpen of dit achter de schermen ook daadwerkelijk het geval is.

Zelfs als je je groenten op de markt koopt, waar de boer ze in het weekend persoonlijk verkoopt, weet je niet welke meststoffen er in de teelt worden gebruikt. De situatie is nog onduidelijker op koffieplantages, meestal in verre landen. We weten nauwelijks iets over de arbeidsomstandigheden, de prijzen die hun afnemers betalen en de algehele duurzaamheid in de toeleveringsketen.

Juist hier streven certificatie-instellingen naar transparantie door het toekennen van kwaliteitskeurmerken. Ze doen er alles aan om te garanderen wat wij, als bewuste koffieliefhebbers, wensen: kunnen genieten van een product dat eerlijk is verhandeld, zowel voor mens als natuur. Daarom is een keurmerk op koffie of een ander Fair Trade-product essentieel.

Fairtradekoffie is een keuze, geen compromis

Elk nieuw systeem ondervindt aanvankelijk tegenwind, maar biedt tegelijkertijd vaak een groot potentieel voor verbetering. In de casus die we beschrijven, voor zowel mens als milieu.

Als consument hebben we zelf in de hand hoe duurzaam we elke dag van onze koffie willen genieten. Het is geen kwestie van smaak, die net als alles van producent tot producent kan verschillen, noch van prijs. Zelfs de prijs van niet-fairtradekoffie kan vaak hoger zijn dan die van een fairtradeproduct. Het is simpelweg de beslissing om het genot te behouden, niet ten koste van de producenten, maar in hun voordeel.

De 6,7 procent Fairtradekoffie in Duitsland in 2019 laat zien dat Fairtradevoeding een positieve opwaartse spiraal doormaakt. Gelukkig weten we allemaal hoe we deze positieve ontwikkeling actief kunnen blijven ondersteunen: met nóg een kop heerlijke Fairtradekoffie .

Omslagfoto door Katya Austin. Aanvullende foto's door Ilyuza Mingazowa en Tim Mossholder.

Over de redactie